Viale Castro Pretorio, 105
00185 ROMA
Telefono: +39 06/4989424 +39 06/49210425
Posta Elettronica Certificata (PEC): ic-cu@pec.cultura.gov.it
E-mail del servizio: ic-cu.mol@cultura.gov.it
Stai utilizzando un browser obsoleto. Per favore aggiorna il tuo browser per migliorare la tua esperienza.
Cartaceo, guardie cartacee; fascicoli legati; 1473-1474 data espressa a c. 70v e 99v; cc. VII + 134 + V; paginazione antica 1-95 (attuali 10-57), che inizia a numerare dalla prima carta del primo testo, escludendo le parti introduttive; il corpo del codice è preceduto e chiuso da due fascicoli di carte bianche, le cui carte rispettivamente prima e ultima sono utilizzate come controguardie, da considerare come guardie; cartulazione recente a matita che numera il primo fascicolo e l'ultimo fascicolo di guardie come parte del corpo del codice; sono bianche le cc. 1r-7v, 8v, 39v, 57v-61r, 71rv, 75rv, 89r-95v, 142r-146r
Identifier
|
CNMD\0000263742
|
Dimensions
|
mm 201 x 158 (c. 9)
|
Quire structure
|
1 (16), 2 (8-2, tagliate le cc. 10 e 16), 2 (16), 3 (8), 4-5 (4), 6-8 (2), 9-10 (10), 11 (12), 12 (4), 13-14 (10), 15 (6), 16 (4)
|
Script and hands
|
Script:
Description: mano A, 8r-57r; mano B, 62r-70v e 96r-107v; mano C, 72r-88v; mano D, 108r-137v; mano E, 138r-141v
|
Decoration
|
Decorato
Date: 1473-1474
Initials: Presenza di iniziali semplici di colore: Rosso
Note to initials/friezes: alle cc. 72r-102r; occasionalmente in rosso titoli e segni di paragrafo
|
Binding
|
Legatura presente
Date: 1501-1600;
Material of cover: Coperta in pergamena
Metal pieces/Other: lacci, restano solo i fori di due lacci perduti
Note to binding: tagli delle carte decorati con macchie rosse e azzurre
|
History of manuscript
|
Date of entry in library: 1623-1634
Transcription/description of historical information: Datato a 70v, con indicazione del nome del copista, non identificato : «Explicit amorem pertractans Pamphyli codex, MCCCCLXXIIII, undecimo kalendas martias, Bar. T. D. R.» ed a 99v: «Explicit epistola Sapho … incipit Phaonis responsio …augusti die XXV 1473», entrambe di mano del testo. E' descritto come "Euriali Morani, epigrammata" nei più antichi inventari della Biblioteca Augusta, con la collocazione "25" in quello del 1634 (ms. BAP B 50, 171r) e con la collocazione "66" in quello del 1708 (ms. BAP 869, 234r), entrambe ancora presenti ad inchiostro nel dorso. E' indicato nell'inventario Bellucci 1895 con il numero d'ordine 438
Old shelfmarks:
25 (BAP, inv. del 1634, ms B 50) ,
66 (BAP inv. del 1708, ms. 869)
|
State of preservation and restoration
|
State of preservation: alcune carte rovinate e perforare dall'inchiostro
|
Observations
|
Alcuni fascicoli, scuciti e ricuciti forse per motivi di restauro, non sono stati posizionati secondo l'ordine originario, per cui alcuni testi sono disordinati e lacunosi
|
Author
|
|
Other names
|
Sozzini, Francesco < sec. 16. 1. metà >
, dedicatario
Names in the manuscript or added:
Franciscus Sozinus, citato a c. 10r
Tolomei, Claudio <vescovo 1492-1555>
, altra relazione di D.I.
Names in the manuscript or added:
Claudius Ptolomaeus , citato a c. 9r
|
Titles
|
Titolo presente: Epigrammata (c. 8r)
Titolo aggiunto: Epigrammata (c. 61v)
Titolo identificato: Epigrammatum libri duo
Note: Morani 1516 |
Incipit/Explicit
|
inc. (lettera di dedica): Humanissima veterum est sententia lector optime (c. 9r)
expl. (lettera di dedica): quantum literarum vitia abhorrenda. Vale et iustam laborum laudem refer (c. 9v)
inc. (primo testo): Marmora Migdonis non do tibi gemmea campis (c. 10r)
Note: corretto da altra mano expl. (primo testo): auro, gange, adamante, Tago (c. 10r)
inc. (ultimo testo): Flet Venus ante Iovem fulvos lacerata capillos (c. 56v)
expl. (ultimo testo): Quod facit in terris numina et astra polos (c. 57r)
|
Observations
|
Correzioni e cancellazioni nel testo, che non corrisponde completamente all'edizione del 1516. Gli epigrammi sono preceduti da una prefazione di Angelo Claudio Tolomei al lettore e da una dedica a Francesco Sozino
|
Titles
|
Titolo presente: Amorem pertractans pamphyli codex (c. 70v)
Titolo presente: Pamphilus de amore (c. 102r)
Titolo identificato: Pamphilus de amore
Note: Haller1982 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Vulneror et clausum fero sub pectore telum (c. 102r)
expl. (testo): per me felices estote mei memores (c. 70v)
|
Observations
|
invertiti i fascicoli al momento del restauro, attualmente a 102r-107v i vv- 1- 313 ed a 62r-70v i vv. 314-800
|
Author
|
Names in the manuscript or added:
Franciscus Mataratius , citato a c. 72r
|
Other names
|
Perotto, Niccolò < 1429-1480 >
, dedicatario
Names in the manuscript or added:
Nicolaus archiepiscopus sipontinus, citato a c. 72r (perusii gubernator)
|
Titles
|
Titolo presente: Dominus Franciscus Mataratius ad Nicolaum archiepiscopum sipontinum Perusii gubernatorem (c. 72r)
Titolo identificato: Carmina ad Nicolaum Perottum
Note: Vermiglioli 1813, 299-301 e Zappacosta 1970, 260-261 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Magne pater rigidi plenum cui pectus honesti (c. 72r)
expl. (testo): et fuerat miseris vix sua tuta domus (c. 72r)
inc. (testo): O tui vera novem pandunt oracla sorores (c. 72r)
expl. (testo): non nisi cum mundo deperitura simul (c. 74r)
|
Observations
|
il testo del secondo componimento non segue l'attuale ordine delle carte, cucite in modo sbagliato
|
Author
|
Names in the manuscript or added:
Franciscus Mataratius , citato a c. 74r
|
Other names
|
Nicolaus : Modrusiensis <vescovo ca. 1427-1480>
, dedicatario
Names in the manuscript or added:
Nicolaus episcopus Modrusinensis, citato a c. 74r
|
Titles
|
Titolo presente: Poemata in omnes Beatissimae ac semper Virginis Mariae celebritates ad eruditissimum virum Nicolaum episcopum Modrusinensem (c. 74r)
Titolo identificato: Poemata in omnes Beatissimae ac semper Virginis Mariae celebritates ad eruditissimum virum Nicolaum episcopum Modrusinensem
Note: Zappacosta 19170, 261-284 |
Incipit/Explicit
|
inc. (proemio): Accipe in eois quae carmina lusimus oris (c. 74r)
expl. (proemio): invenies totam spongia tollat opus (c. 74v)
inc. (testo): Accipe diva parens populi bona verba precantis (c. 74v)
Note: prima del testo "In conceptionem Beatissimae semper Virginis Mariae oratio edita haud procul a Rhodo" expl. (testo): Carmine laudes (c. 86r)
inc. (testo): Diva quae celsi veneraris arce (c. 83r)
Note: prima del testo " Ode aedita Rhodi ad miraculis claram beatissimae semper Virginis Mariae figuram quae in monte Philerimo colitur" expl. (testo): cum tanget portus fessa carina suos (c. 87v)
inc. (testo): Diva quae coeli super astra nato (c. 83v)
Note: prima del testo "Ode aedita in sinu Maliaco" expl. (testo): debita dona ferant templo templique ministris (c. 85v)
inc. (testo): En iterum nigre incumbunt pia virgo procelle (c. 86v)
Note: prima del testo "Elegia aedita in sinu Phanatico" expl. (testo): fac merear celsi regna subire poli (c. 83r)
inc. (testo): Haec est illa dies qua coelum assumpta petisti (c. 80r)
Note: prima del testo "In assumptionem beatissimae semper Virginis Mariae oratio aedita in sinu Carpathio" expl. (testo): gaudeat ut coeli factus in arce deus (c. 88r)
inc. (testo): Insula quam circum feriunt vada cerula salve (c. 87v)
Note: prima del testo "Ad insulam quae est prope Polam" expl. (testo): gratus et hymnis (c. 83v)
inc. (testo): Ionii regina maris tutela duarum (c. 84v)
Note: prima del testo "Poema aeditum in statione Strophadum ad miraculis inclytam figuram quae illic colitur" expl. (testo): in nos irati flectere corda Dei (c. 80v)
inc. (testo): O fortis decus Illyriae quo praesule gaudet (c. 87v)
Note: prima del testo "Ad N. Modrusiae praesulem" expl. (testo): Ipsa sua avertet barbara tela manu (c. 79v)
inc. (testo): Prospera lux oritur. Quid vota precesque mararis (c. 78r)
Note: prima del testo "In visitationem beatissimae semper Virginis Mariae oratio aedita Cretae" expl. (testo): laeta dabit veniens candidus annus eat (c. 80v)
inc. (testo): Qui modo sortem miseram querebar (c. 84r)
Note: prima del testo "Ode aedita in eodem sinu" expl. (testo): laeta suae pellet tristia bella procul (c. 78r)
inc. (testo): Quisquis adest magneve ibit penetralia divae (c. 81r)
Note: prima del testo " In celebritatem nivis beatissimae semper Virginis Mariae oratio aedita Rhodi" expl. (testo): nomine solo (c. 84r)
inc. (testo): Quisquis amas tragicae lacrimas et Syrmata Musae (c. 88r)
Note: prima del testo "Ad lectorem" expl. (testo): optati campos si cupis esse tui (c. 81v)
inc. (testo): Quisquis habes sacrum magnae sub pectore matris (c. 79r)
Note: prima del testo "In purificationem beatissimae semper Virginis Mariae oratio aedita haud procul a Creta" expl. (testo): quae possum pauper nunc tibi done fero (c. 76r)
inc. (testo): Salve festa dies salve sanctissima salve (c. 73r)
Note: prima del testo "In nativitatem beatissimae semper Virginis Mariae oratio edita Rhodi", testo alle cc. 73rv e expl. (testo): quo vivam sospes sospite semper ego (c. 79r)
inc. (testo): Salve sancta dies et luce beatior omni (c. 80v)
Note: prima del testo "In eandem celebritatem oratio aedita in eodem sinu" expl. (testo): rectius est quae vos turba docere queat (c. 73r)
inc. (testo): Salve virgo parens uteri sine crimine salve (c. 81v)
Note: prima del testo "Oratio ad beatissimam semper Virginem Mariam aedita in sinu Chelidonio haud procul ab Atalia quae Oblia prius est dicta" expl. (testo): sic veniat populus sub tua templa frequens (c. 87v)
inc. (testo): Sancta dies oritur terras veneranda per omnes (c. 76r)
Note: prima del testo "In praesentationem beatissimae semper Virginis Mariae quando a parentibus templo praesentata fuit. Quae celebritas a Graecis observatur. Oratio aedita in insula quam nostri Phanum, Graeci ᾽οθονην dicunt, haud procul a Corcyra et Acrocerauniis" expl. (testo): Spiritus ore est (c. 84v)
inc. (testo): Si qua dies laeto fulxit venerabilis orbi (c. 77r)
Note: prima del testo "In annuntiationem beatissimae semper Virginis Mariae oratio aedita haud procul a Methone" expl. (testo): tantum quae canitur si movet illa movet (c. 88v)
inc. (testo): Virgo quae pupi veneraris alta (c. 85v)
Note: prima del testo "Ode aedita haud procul a Sesena ubi initium sinus Adriatici" expl. (testo): vulnera Turcorum perfida regna ducum (c. 77r)
|
Observations
|
il testo del secondo e terzo componimento non segue l'attuale ordine delle carte, cucite in modo sbagliato, l'ordine corretto delle carte è 72, 74 (75 è una carta bianca aggiunta), 73, 76-88
|
Author
|
|
Titles
|
Titolo presente: Epistola Sapho ad Phaonem amantem suum (c. 99v)
Titolo identificato: Epistolae heroidum. 15. Sappho Phaoni
Note: Della casa 1982, 354-366 Names in the title:
Faone, Saffo
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Nunquid ubi aspecta est studiose littera dextre (c. 96r)
expl. (testo): ut mihi Laucadiae fata petantur aque (c. 99v)
|
Titles
|
Titolo presente: Phaonis responsio ad amicam suam Saphon (c. 99v)
Names in the title:
Faone, Saffo
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Venit ad etneas mihi nuper epistola terras (c. 100r)
expl. (testo): obvia sis salvo Lesbi puella viro (c. 101v)
|
Author
|
Names in the manuscript or added:
Maffeus Vegius Laudensis, citato a c. 108r
|
Other names
|
Marsuppini, Carlo < ca. 1398-1453 >
, dedicatario
Names in the manuscript or added:
Karolus aretinus, citato a c. 108r
|
Titles
|
Titolo presente: Disticorum liber (c. 108r)
Titolo identificato: Distichorum libri
Note: Lopomo 2010/2012, (437-622) |
Incipit/Explicit
|
inc. (primo testo): Temporibus variis quae scripsi distica care (c. 108R)
inc. (ultimo testo): Quid si Iob tantum sis teste ut diceris uno (c. 137v)
|
Observations
|
l'errata cucitura dei fascicoli ha comportato probabilmente confusione dell'ordine dei testi, ordine corretto delle carte 132-137v, 108-114 (vd. Lopomo 2010/2012, 49)
|
Author
|
Names in the manuscript or added:
Maffeus Vegius Laudensis, citato a c. 124v
|
Other names
|
Bruni, Leonardo < 1370-1444 >
, destinatario
Names in the manuscript or added:
Leonardus Aretinus, citato a c. 124v
|
Titles
|
Titolo presente: Epigrammatum liber
Titolo identificato: Epigrammatum liber
Note: Lopomo 2010/2012, 912... |
Incipit/Explicit
|
inc. (primo testo): Accipe nugarum munus, Leonarde mearum (c. 124v)
expl. (primo testo): increpuit resonam saepius ille liram (c. 124v)
inc. (ultimo testo): Pergebam tenues ludens elegosque canebam (c. 124r)
expl. (ultimo testo): iam mitto et nugas iam Leonarde vale (c. 124r)
|
Observations
|
a 144r "Maffei Vegii laudensis Epigrammatum liber primus explicit, incipit feliciter secundus ad leonardum Aretinum" e a 124v "Epigrammatum liber primus incipit feliciter ad Leonardum Aretinum". L'errata cucitura dei fascicoli ha comportato probabilmente confusione dell'ordine dei testi, per l'ordine degli epigrammi vd. Lopomo 2010/2012
|
Author
|
|
Other names
|
Lucianus < 120-ca. 180 >
, altra relazione di D.I.
Capodiferro, Battista < podestà di Bologna >
, destinatario
Names in the manuscript or added:
Baptista Capodiferro, citato a c. 138r
|
Titles
|
Titolo presente: Ad Baptistam Capodiferro romanum civem ordinis militaris virum pretorem Bononiae ab Aurispa (c. 138r)
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Cum in rebus bellicis ceteris vero animi virtutibus (c. 138r)
expl. (testo): sic nunc apud te (c. 141v)
|
Unpublished
|
mss. Perugia, Biblioteca comunale Augusta B 50, 171r, e 869, 234r; Lopomo, Nicolle, Maffeo Vegio, Elegiae, Rusticanalia, Disticha ed Epigrammata: edizione critica e commento, Tesi di Dottorato, Università degli Studi di Fiorenze, anni 2010/2012, 49-50, 35 e 760
|
Printed
|
Vermiglioli, Giovanni Battista, Memorie di Jacopo Antiquari, In Perugia, nella stamperia di Francesco Baduel, 1813, 191, 299-301; Rossi, Adamo, Codici della Comunale di Perugia fino a qui messi a stampa o per intero od in parte. Ragguaglio critico, “Giornale scientifico – agrario-letterario-artistico di Perugia”, 5 (1860), 50-58; Bellucci, Alessandro, Perugia, in Inventari dei manoscritti delle biblioteche d'Italia, vol. V, Forlì, 1895, 78-79; Titone, Virgilio, Gli epigrammi di Matteo Vegio nel codice G 27 della Comunale di Perugia, “Perusia”, 4 (1932), 29-30; Kristeller, Paul Oskar, Iter Italicum. A finding of uneatalogued or incompletely catalogued humanistic manuscrits of the Renaissance in Italian and other libraries, vol. II, London, Tip. E.J. Brile, 1967, 56; Zappacosta, Guglielmo, Francesco Maturanzio, Bergamo, Minerva italica, 1970, 8, 21 e 259-284; Perosa, Alessandro, Codici perugini del Poliziano, in L’umanesimo umbro, Atti del IX Convegno di Studi umbri, Gubbio, 22-23 settembre 1974, Perugia 1977, 356; Catalogo dei manoscritti in scrittura latina datati o databili per indicazione di anno, di luogo o di copista, vol. 3, Perugia: Biblioteca comunale Augusta, Archivio storico di S. Pietro, Biblioteca Dominicini, a cura di M. Grazia Bistoni Grilli Cicilioni, Torino, Bottega d'Erasmo, 1994, 17, 45-46; Crimi, Giuseppe, voce Morani, Aurelio, in Dizionario Biografico degli Italiani, Volume 76, Roma, Istituto dell’Enciclopedia Italiana, 2012, 501; Francesco Maturanzio: le rotte dell'Umanesimo. 500 anni dalla morte di Francesco Maturanzio (25 ottobre 2018 - 26 gennaio 2019), guida alla mostra / a cura di Alberto Maria Sartore, Perugia, F. Fabbri, 2018, 37
|
Sources
|
Morani, Euriali, Epigrammatum libri duo, Impresso in Siena, per Semione de Nicolo cartolaio, 1516 die 12. de Ferario; Ovidius Naso, Publius, Opere, vol. 1, Amores, Heroides, Medicamina faciei, Ars amatoria, Remedia amoris, a cura di Adriana Della Casa, Torino, Unione tipografico-editrice torinese, 1982
Il Panfilo veneziano. Edizione critica con introduzione e glossario, a cura di Hermann Haller,
Firenze, L. S. Olschki, 1982
|
Project
|
Catalogazione manoscritti
|
Author of description
|
Francesca Grauso
|
Ultima modifica = last modification
|
Francesca Grauso
|
Type
|
Scheda di prima mano
|
Date of creation
|
15/03/2018
|
Last modification
|
15/10/2019
|
CNMS
|
CNMS\0000192236
|
Viale Castro Pretorio, 105
00185 ROMA
Telefono: +39 06/4989424 +39 06/49210425
Posta Elettronica Certificata (PEC): ic-cu@pec.cultura.gov.it
E-mail del servizio: ic-cu.mol@cultura.gov.it
Via del Collegio Romano, 27
00186 Roma
Numero Verde: 800 99 11 99
URP: +39 06/6723 2101 - 2022 - 2970
Centralino MIC: +39 06/67231