Ricerca Manoscritti

Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, San Marco, S.Marco 668

Membranaceo, guardie miste: cartacee moderne le carte I e III', membranacee le altre; le cc. II e II' erano in origine incollate ai piatti come mostrano le tracce di colla; fascicoli legati; 1101-1200 data desumibile (oBERLEITNER, p. 111); cc. III + 112 + III; cartulazione recente a lapis nell'angolo inferiore esterno. Bianca c. 96r

Identifier
CNMD\0000114892
Dimensions
mm 192 x 133 (cc. 1-112)
Quire structure
1-8/8 (cc. 1-64), 9/4 (cc. 65-68), 10/12 (cc. 69-80), 11-14/8 (cc. 81-112). Num. 1-8 le cc. del fasc. 11, cc. 81-88.
Decoration
Decorato
Decorated initials: Presenza di iniziali ornate
Phytomorphic initials: Presenza di iniziali fifomorfe
Note to initials/friezes: Iniziale geometrica in verde, giallo e rosso, a c. 69r. Maiuscole toccate di giallo.
Binding
Legatura presente
Date: 1750-1850;
Origin: La legatura risale al 1768 ca. quando tutti i manoscritti presenti in S.Marco furono fatti rilegare dai frati domenicani (cfr. Ulmann-Stadter, The Public Library, p. 52).
Material of boards : Assi in legno
Material of cover: Coperta in pelle, legatura in mezza pelle su assi.
Decoration of cover: Presenza di oro, titolo e segnatura impressi in oro sul dorso.
History of manuscript
Transcription/description of historical information: Tracce di inchiostro rosso e nero nei margini. Il codice, copiato da mani diverse, appartenne a Coluccio Salutati il cui ex libris si legge a c. 95v "Colucii Pieri liber" e a c. 112v "Colucius". A c. IIIv, di mano dello stesso Salutati la tavola del contenuto scritta sopra una nota precedente erasa, della quale si intravede un signum notarium: "Augustini contra epistolam Parmeniani. Libri III. De correctione et gratia. Liber I. Gregorius ad Augustinum episcopum Anglorum de penitentiis assegnandi. Epistola Karoli Magni de ratione septuagesime, quinquagesime et quadragesime". Alcune cifre arabe, rilevabili con la lampada di Wood a c. 1r, probabilmente si tratta della consueta indicazione della consistenza del codice da parte del Salutati. In seguito il codice appartenne al Niccoli e poi al Convento di S.Marco come si legge a c. IIIv: "186. de XVIIII banco ex parte orientis. Conventus Sancti Marci de Florentia ordinis Praedicatorum. De hereditate Nicolai Nicoli viri doctissimi florentini". Presente nell'Index manuscriptorum del 1768, il codice giunse alla biblioteca Laurenziana nel 1809.
Old shelfmarks:
De XVIIII banco ex parte orientis

Names linked to external description:
Names in the manuscript or added:
Conventus Sancti Marci de Florentia., citato a c. IIIv

Names in the manuscript or added:
Colucius Pieri, citato a c. 95v

Names in the manuscript or added:
Nicolaus Nicoli, citato a c. IIIv

Contents
Author
Names in the manuscript or added:
sanctus Augustinus episcopus, citato a c. 1r


Titles
Titolo presente: Liber s. Augustini episcopi contra epistolam Parmeniani. (c. 1r)
Titolo identificato: Contra epistulam Parmeniani, III.
Note: PL 43, 33-108; CSEL 51, 19-141.

Incipit/Explicit
inc. (testo): Mult quidem et alia adversus Donatistas, pro viribus quas dominus prebet. (c. 1r)
Note: Segue: "Explicit libri III Sancti Augustini episcopi contra epistulam parmeniani.

expl. (testo): iniquitatibus patiuntur, si nolunt corrigi, saltem non audiant gloriari. (c. 65r)
Note: Segue: "Explicit libri III Sancti Augustini episcopi contra epistulam parmeniani.

Author
Names in the manuscript or added:
sanctus Gregorius, citato a c. 65r

Titles
Titolo presente: Incipit ammonitio sancti Gregori ad rectores Ecclesie. (c. 65r)
Incipit/Explicit
inc. (testo): Rector semper cogitatione sit mundus quatenus nulla hunc immunditia polluat (c. 65r)
Note: Segue: "Explicit sancti Gregorii ammonitio ad rectores ecclesie.

expl. (testo): & quecumque corrigi loquendo poss. silentium consensum esse pertimescat. (c. 68v)
Note: Segue: "Explicit sancti Gregorii ammonitio ad rectores ecclesie.

Author
Names in the manuscript or added:
sanctus Augustinus episcopus, citato a c. 69r


Titles
Titolo presente: Liber sancti Augustini episcopi de correptione et gratia. (c. 69r)
Titolo identificato: De correptione et gratia.
Note: PL 44, 915-946.

Incipit/Explicit
inc. (testo): Lectis litteris vestris Valentine frater dilectissime et qui simul servitis Deo (c. 69r)
Note: Segue: "Explicit liber sancti Augustini De correptione et gratia".

expl. (testo): quoniam karitas nec facit peccatum, et cooperit multitudinem peccatorum. (c. 95v)
Note: Segue: "Explicit liber sancti Augustini De correptione et gratia".

Author
Names in the manuscript or added:
Iohannis os aurei, citato a

Titles
Titolo presente: Sententia sancti Iohannis os aurei. (c. 96v)
Incipit/Explicit
inc. (testo): Quoniam ergo septimana pro peccatis ss. sabbato et dominico die manet quicquid (c. 96v)
Note: Amen.

expl. (testo): ieiunet quia pro se rationem erit redditurus in die domini nostri Ihesu Christi (c. 96v)
Note: Amen.

Author
Names in the manuscript or added:
Sanctus Gregorius papa, citato a cc. 97r, 106v

Titles
Titolo presente: Epistula ad Augustinum Anglorum episcopum (c. 97r)
Titolo identificato: Epistola ad Augustinum Episcopum Anglorum.
Note: GREGORII I PAPAE, Registrum Epistolarum, edd. P. Ewald - L.M. Hartmann. MGH, Epp. II, pp. 332-343.

Incipit/Explicit
inc. (testo): [P]er dilectissimos filios meos Laurentium presbiterum et Petrum monachum (c. 97r)
Note: Segue: Explicit liber sancti Gregori pape ad Augustinum episcopum unde dicatur septuagesima.

expl. (testo): nec permittatur populo certum deferere et incerta venerari. (c. 106v)
Note: Segue: Explicit liber sancti Gregori pape ad Augustinum episcopum unde dicatur septuagesima.

Author
Names in the manuscript or added:
Karolus imperator, citato a c. 106v, 109r

Titles
Titolo presente: Epistula ad Albinum abbatem (c. 106v)
Titolo identificato: Epistola ad Albinum abbatem de ratione septuagesima.
Note: Ed. E. Duemmler, MGH, Epp. IV, pp. 228-230.

Incipit/Explicit
inc. (testo): Pervenit ad nos epistola missa a religione prudentie vestre quae post laudes (c. 106v)
Note: Segue: Explicit epistola Karoli imperatoris.

expl. (testo): et nos versa vice paucis pauca rescripsimus. (c. 109r)
Note: Segue: Explicit epistola Karoli imperatoris.

Observations
Intitolatio: Karolus, gratia Dei rex francorum et longobardorum ac patricius romanorum, dilectissimo magistro nobisque cum amore nominando, Albino abbati. In domino Ihesu Christo eterna salute.
Author
Names in the manuscript or added:
sanctus Iohannes Grisostomus, citato a c. 109r

Titles
Titolo presente: Liber sancti Iohannis Grisostomi de naturis bestiarum. (c. 109r)
Titolo identificato: Phisiologus latinus.
Note: Physiologus Latinus, ed. J. Carmody, Paris, Librarie E. Droz, 1939.

Incipit/Explicit
inc. (testo): Igitur Iacob benedicens filius suum iudam dicebat: Catulus leonis Iudam (c. 109r)
expl. (testo): qui illuminat omnem hominem venientem in hunc mundum. (c. 112v)
Author
Names in the manuscript or added:
Aurelius Augustinus, citato a


Titles
Titolo presente: Ex liber Retractationis Sancti Augustini episcopi contra epistula Parmeniani. (c. 1r)
Titolo identificato: Retractationum libri II. Retractatio II, XVII. Contra epistula Parmeniani libri tres.
Note: CCSL, 57, 103.

Incipit/Explicit
inc. (testo): In tribus libris contra epistulam Parmeniani Donatistarum Cartaginensis episcopi (c. 1r)
expl. (testo): Hoc opus sic incipit: Multa quidem et alia adversus donatistas. (c. 1r)
Unpublished
Index Manuscriptorum Bibliothecae F.F. Ordinis Praedicatorum Florentiae Ad Sanctum Marcum. Anno Domini MDCCLXVIII (Biblioteca Medicea Laurenziana 945), p. 74.
Printed
BERTHOLD L. ULLMAN, The Origin and Development of Humanistic script, Edizioni di storia e letteratura, Roma, 1960, p. 19; BERTHOLD L. ULLMAN, The Humanism of Coluccio Salutati, (Medioevo e Umanesimo 4), Editrice Antenore Padova, 1963, pp. 136, 165, 175, 217, 221, 230, 233, 245, 278; OBERLEITNER, Die Handschriftliche Überlieferung der Werke des heilingen Augustinus, Band I/2 Italien: Verzeichnis nach Bibliotheken, Wien, Kommissionsverlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, 1970, p. 111; BERTHOLD L. ULLMAN-PHILIP A. STADTER, The Public Library of Renaissance Florence. Niccolò Niccoli, Cosimo de' Medici and the Library of San Marco, Padova, Editrice Antenore, 1972 (Medioevo e Umanesimo, 10), pp. 69, 98 n. 4, 156 n° 266, 314; Catalogo di manoscritti filosofici nelle biblioteche italiane, II, a cura di DONATELLA FRIOLI et al., premessa di CLAUDIO LEONARDI, Firenze, Olschki, 1981, pp. 119-120; Gli umanisti e Agostino. Codici in mostra, a cura di DONATELLA COPPINI e MARIANGELA REGOGLIOSI, Firenze, Pagliai Polistampa, 2001, pp. 132-133 n° 11.
Sources
Patrologiae cursus completus, seu bibliotheca universalis ... omnium SS. Patrum, doctorum, scriptorumque ecclesasticorum. Series latina in qua prodeunt Patres ... Ecclesiae Latinae, I-CCXXI, cur. J. P. MIGNE, Paris, s.n., 1844-1864, voll. 43, 44, 77; SANCTI AURELII AUGUSTINI, Retractationum libri II, ed. ALMUT MUTZENBECHER, Turnholti, Typographi Brepols Editores Pontificii, 1984 (Corpus Christianorum Series Latina, 57);SANCTI AURELI AUGUSTINI, Scriptacontra donatistas. Pars I, recensuit M. Petschenig, Vindobonae, Tempsky, Lipsiae, G.Freytag, 1908 (Corpus Scriptorum Ecclesiasticorum Latinorum 51); GREGORII I PAPAE, Registrum Epistolarum, edd. P. Ewald - L.M. Hartmann, MGH; Physiologus Latinus, ed. J. Carmody, Paris, Librarie E. Droz, 1939.
Project
Manoscritti Biblioteca Medicea Laurenziana
Author of description
Gianna Rao
Ultima modifica = last modification
Elisabetta Caldelli
Type
Scheda di prima mano
Date of creation
08/11/2009
Last modification
28/05/2018
CNMS
CNMS\0000064382
Libraries Details
Biblioteca Medicea Laurenziana - Firenze