Ricerca Manoscritti

Palermo, Biblioteca centrale della Regione siciliana Alberto Bombace, Manoscritti filosofici, VIII.B.13

Cartaceo, guardie cartacee: la I e la IV cc. guardie coerenti con le controguardie; fascicoli legati; 1664-1665 data espressa a cc. 146r; 354v; (rispettivamente la prima: "1664/11/10" e l'ultima: "1665/10/09"); cc. II + 354 + II; numerazione originaria in cifre arabiche dei fascicoli, sul recto della loro prima carta, e sul verso dell'ultima, in due serie (1-26; 1-16) con salto della numerazione nel fasc. intermedio; solo il primo fascicolo numerato nella seconda carta; bianche le cc.: 1r-v; 203v-208v; 209r-230v, 305r-306v

Identifier
CNMD\0000236427
Quire structure
I-XXV/8 (cc. 1-208); XVI/22 (cc. 209-230); XXVII-XXXV/8 (cc. 231-302); XXXVI/4 (cc. 303-306); XXXVII-XLII/8 (cc. 307-354).
Ruling
A secco, con uso di "tabula".
Mise en page
A piena pagina.
Catch words
Regolari, in ogni carta recto-verso.
Script and hands
Script:
Description: Corsiva, di una mano.
Decoration
Decorato
Date: 1664-1665
Illustrated pages: Presenza di pagine illustrate a c. 160v : disegno a penna raffigurante schema del sistema astrale con le circonferenze celesti.
Initials: Presenza di iniziali semplici
Note to initials/friezes: Particolare svolazzo a penna, affianca costantemente i titoli e più volte si riscontra come finalino
History of manuscript
Date of entry in library: 1866
Transcription/description of historical information: In apertura a c. 2r in continuità con il titolo: "Auctore Patre fratre Octavio a' Panormo, lectore Ordinis Minorum S.ti Francisci Strictioris Observantiae in Conventu S.tae Mariae Iesu Corleonis. Per me fratrem Michael Angelum a Marineo eiusdem lectoris studentem. Pro loco nostro Sancti Antonini Panormi" si esplicita la natura del commentario nato dalla “lectio“ nel Convento di Santa Maria di Gesù di Corleone del “lector” padre Ottavio da Palermo, francescano riformato, redatto dal suo discepolo “eiusdem lectoris studentem”, anch'esso frate francescano tale Michelangelo da Marineo, studente negli anni 1664-1665, nel Convento di S. Maria di Gesù di Corleone. Contestualmente si rende noto anche l'istituto destinatario del testo, ossia il Convento francescano di S. Antonino di Palermo: "Pro loco nostro sancti Antonini Panormi". Informazioni ripetute a c. 307r. Numerose le date presenti a cesura di testo, e coerenti nella progressione cronologica: "1664/11/07"(c. 143r), "1664/11/10" (c. 146r), "1664/11/15" (c. 149r); "Expeditum fuit hoc tractatum septimo Idus Februari 1665 in almo Conventu S.te Mariae Iesus Corleonis" ossia "1665/02/07" (a c. 168v); "Idibus Augusti anno 1665 in almo Conventu S.te Mariae Iesus Corleonis" cioè "1665/08/13" (a c. 304v) ed in fine: "Expeditum fuit 1° Octobris 1665 in almo Conventu S.Mariae Iesus Corleonis" cioè "1665/10/09" dove il testo si chiude definitivamente con una "Peroratio auctoris ... ad Mariam Matrem Iesu" (a c. 354v). Dal Convento di S. Antonino di Palermo cui era destinato e che con ogni probabilità ne detenne il possesso, il manoscritto il devoluto alla Biblioteca Nazionale di Palermo, confluendo nel Vecchio Fondo, che dal 1871 raccolse i fondi delle ex corporazioni religiose soppresse con la alla legge del 1866 (cfr. Inventario topografico della R. Biblioteca Nazionale, v.I, 804). Numerosi gli interventi di cancellatura e correzione al testo.

Names linked to external description:
Names in the manuscript or added:
Conventus Sanctae Mariae Iesu Corleonis, citato a cc. 2r, 307r

Names in the manuscript or added:
locus Sancti Antonini Panormi, citato a c. 2r (ente destinatario della copia)

Names in the manuscript or added:
Michael Angelum a Marineo, frater, citato a cc. 2r, 307r (compilatore, probabile copista della tesi)

Contents
Author
Names in the manuscript or added:
Octavius a\' Panormo frater ordinis Minorum Sancti Francisci Strictioris Observantiae, citato a c. 2r ("lector" )

Other names
Names in the manuscript or added:
Michael Angelus a' Marineo, frater, citato a c. 2r (redattore della copia)

Titles
Titolo presente: Commentaria in octo libros Physicorum ad mentem Doctoris Subtilis Scoti, auctore P.re fratre Octavio a' Panormo lectore [...] per me Fratrem Michael Angelum a Marineo eiusdem lectoris studentem (c. 2r)
Names in the title:
Duns Scotus, Ioannes <ca. 1265-ca. 1308>
Incipit/Explicit
inc. (proemio): Naturalem philosophiam sub cuius nomine ample sumpto omnis sapientia humana aquisibilis <sic> continetur cui logicale instrumentum traditum famulatur explicandam aggredimur (c. 2r)
expl. (proemio): Nos igitur in prosecutione naturalis philosophiae methodum nobis familiarem, qua usi sumus in logica observabimus principiis Doctoris Subtilis Scoti adhaerentes (c. 2v)
Note: segue formula di preghiera: " implorando Omnipotentis Dei, Immaculatae Matris, Invictissimi Michaelis, Seraphici patris nostri Francisci, Bonaventurae, Antonii, Rosaliae, ac omnium sanctorum auxilium ut tractanda digne discutere possimus "

inc. (argomento): Cum quaelibet scientia versetur in comtemplatione sui obiecti, a quo specificatur demonstrando (c. 2v)
expl. (argomento): unde hic phylosophiae subiectum investigamus ut natura ipsius naturalis scientiae magis elucescat, unde sit (c. 2v)
inc. (testo): Resolvit Scotus hoc quaesitum primo priorum, quaestio prima et quaestio 3° uti dium in responsione ad secundum et 6° metaphisicae quaestione prima et aliis in locis: notandum est quod authores qui dicunt quod corpus naturale est obiectum (c. 3r)
expl. (testo): et forte in proprio loco de gravibus et levibus determinabitur ; sicut et alia, quae oportune hic tractari non debent et haec de octo libiris physicorum (c. 149r)
Note: segue una formula di lode, con la data relativa alla festività dei santi: "ad laudem et gloriam Summae Triados Immaculatae semper Virginis Dei genitricis Mariae, invictissimi principis arcangelis Michaelis, Seraphici patris nostri Francisci, Bonaventurae Antonii Ludovici, Clarae, Agnetis Rosaliae, Agatae Ninphae, Christrinae Olivae Magdalenae, Mammiliani, Chatarinae [...] Calogeri, Sebastiani, Hieronymi, Didaci, cuius tertium die festivitatis agamus, nec non omnium sanctorum Decimo septimo Kalendas Decembris, Millesimo sex centesimo sexagesimo quarto [64]".

Author
Titles
Titolo presente: Commentaria in libros De caelo et mundo ad mentem Doctoris Subtilis Scoti (c. 149v)
Names in the title:
Duns Scotus, Ioannes <ca. 1265-ca. 1308>
Incipit/Explicit
inc. (proemio): Postquam in 8° lib. physicorum explicavimus corpus naturale <...>rece, seu in corpori sumptum eiusque propria proprietates et affectiones (c. 149v)
expl. (proemio): ad rationem obiecti alicuius scientiae unde isto corpore simplici quoad omnes scias species more solito (c. 149v)
inc. (testo): Hac prima huius operis disputatione: hanc quidditatem et passionem corporis simplicis continentis sub se quinque species, quae universum constituunt investigabimus (c. 149v)
expl. (testo): unde cuius nihil restat de hiis, quae ad caelum spectant; dicta sufficiant de caelo et mundo (c. 168v)
Note: Segue lode ai santi e data

Author
Titles
Titolo presente: Commentaria in libros De generatione et corruptione seu De ortu et interitu ad mentem Doctoris Subtilis Scoti, interrotto (c. 169r)
Names in the title:
Duns Scotus, Ioannes <ca. 1265-ca. 1308>
Incipit/Explicit
inc. (proemio): Egimus cum philosophorum principe in disputationibus physicis (c. 169r)
expl. (proemio): est obiectum in hoc opere de generatione et corruptione de quibus per sequentes disputationes (c. 169r)
inc. (testo): In hac 3a. principali parte physicae naturalis quae intitulatae a' philosopho ortu et interitu (c. 169r)
expl. (testo): secundum aliquas partes sub qua ratione potius mista quam elementa censenda sunt (c. 203r)
Note: qui il testo asi interrompe

Author
Titles
Titolo presente: Commentaria in tres libros Aristotilis De anima iuxta mentem Doctoris Subtilis Scoti (c. 231r)
Names in the title:
Duns Scotus, Ioannes <ca. 1265-ca. 1308> , Aristoteles <384-322 a.C.>
Incipit/Explicit
inc. (proemio): Tradidimus universam Aristotelis Logicam et naturalem Physicam divisa in 8° libros de physico audito (c. 231r)
expl. (proemio): resolvemus, an secundum ad physicam, vel metaphisicam spectat de anima rationali pertractare proquo (c. 231r)
inc. (testo): Quamvis aliae quaestiones possent hic tractari facilè tantum solventur ex his quae in proemio (c. 231r)
expl. (testo): non immoramur cum nostrum institutum alio provocat, et haec de parvis naturalibus (c. 304v)
Note: Segue: "ad laudem

Author
Names in the manuscript or added:
Octavius a' Panormo frater ordinis Minorum Sancti Francisci Strictioris Observantiae, citato a c. 307r

Titles
Titolo presente: Commentaria in Metaphisicam Aristotelis iuxta mentem Doctoris Subtilis Scoti auctore patre fratre Octavio a' Panormo (c. 307r)
Names in the title:
Duns Scotus, Ioannes <ca. 1265-ca. 1308> , Aristoteles <384-322 a.C.>
Incipit/Explicit
inc. (proemio): Inter omnes naturales sciencias, quibus divina ac supernaturalis theologia (c. 307r)
expl. (proemio): tradidimus in logica et physicis tractatibus, illa solum dabimus, et breviter quae nulli[..] tractata sunt (c. 307r)
inc. (testo): In hac disputatione [...] obiecto et muneribus methaphisicae agendum est (c. 307r)
expl. (testo): pertractandam reservare; unde metaphisico tractatui et toti philosophico cursui ultima imponitur manus, in quo omnia quae dicta sunt cedant in laudem [...] (c. 354v)
Note: Il testo della invocazione di lode prosegue con: "et gloriam Omnipotentis Dei Beatissimae Virginis mariae matris Iesu [ ...] invictissimi principis Michaelis Seraphici P. nostris Francisci".

Unpublished
Inventario topografico della R. Biblioteca Nazionale di Palermo. A cura di Giuseppe Salvo Cozzo di Pietraganzili ed Eduardo Rivarola di Roccella, 1901-1920, v. 2, n. 804.
Printed
BARRECA, Silvana, I manoscritti scientifici della Biblioteca centrale della Regione siciliana. Atti del Convegno Il Meridione e le scienze (secoli XVI-XIX). Palermo, Palazzo Steri, 14-16 maggio 1985. Palermo, 1985, (dattiloscritto), 22;
Ciccarelli, Diego, Biblioteca centrale della Regione siciliana in “Catalogo di manoscritti filosofici nelle biblioteche italiane. X. Arezzo, Borgomanero, Novara, Palermo, Pavia, Sansepolcro, Siena, Stresa, Firenze”, SISMEL - Edizioni del Galluzzo, 2000 (Unione Accademica Nazionale, Corpus Philosophorum Medii Aevi, Subsidia, 12), 142, n. 65.
Reproductions
Il manoscritto, riprodotto integralmente su microfilm di 35 mm nel 1981, è consultabile presso la Biblioteca centrale della Regione siciliana "Alberto Bombace" e presso il Centro nazionale per lo studio del manoscritto della Biblioteca nazionale di Roma.
Sources
Di Giovanni, Vincenzo, Storia della filosofia in Sicilia da' tempi antichi al sec. XIX, I-II. Introduzione di A. Torno. [Bologna], A. Forni, 2006 (Ripr. facs. dell'ed. Palermo: L. Lauriel, 1873), v. 1, 190-191, 213-217. Ciccarelli, Diego, La circolazione di opere scotistiche in Sicilia, in: Via Scoti, Methodologica ad mentem Joannis Duns Scoti, Atti del Congresso internazionale (Roma 9-11 marzo, 1993) a cura di Leonardo Sileo, Roma, Antonianum, 1995, pp. 1163-1166.
Project
Manoscritti Biblioteca centrale della Regione siciliana
Author of description
Maria Gabriella Lo Presti
Ultima modifica = last modification
Maria Gabriella Lo Presti
Type
Scheda di prima mano
Date of creation
15/01/2015
Last modification
29/09/2015
Inventory number
953
CNMS
CNMS\0000173291
Libraries Details
Biblioteca centrale della Regione siciliana Alberto Bombace - Palermo