Ricerca Manoscritti

Cesena, Biblioteca Malatestiana, Malatestiano, ms.D._XXVI.1

Membranaceo, guardie membranacee: guardie recenti; fascicoli legati; 1291-1320 data desumibile (cfr. 19.6 decorazione); cc. I + 189 + II; cartulazione recente a matita nell'angolo sup. destro del recto delle carte

Identifier
CNMD\0000015158
Dimensions
mm 415 x 264 (c. 33)
Quire structure
18 quaterni (cc.1-56, 109-116, 119-158, 182-189); 1 terno (cc. 57-62); 4 bifoglii (cc. 63-64, 117-118, 169-172); 1 sesterno ( cc. 97-108), 2 quinterni ( cc. 159-168, 173-183 mutilo dell'ultima carta) Sempre rispettata la regoal di Gregory, il fascicolo 1 inizia col lato carne
Quire signature
Le cc. XVIII (1-4) sono contrassegante con brevi segmenti orizzontali in inchiostro rosso; la c. XX (4) con brevi segmenti verticali; le cc. XXI (2-4) con brevi segmenti verticali preceduti dalla lettera B, in inchiostro rosso.
Prickings
Talvolta rilevabile nei margini sup.e inf. delle carte
Ruling
A secco e a colore
Ruling pattern
c. 33 presa in esame 362 x 228 mm; intercolumnio 8 mm, margine sup. 15 mm; inf. 48 mm; est. 26 mm; int.10 mm
Ruling
c.33 Righe n. 80 La scrittura inizia sotto la prima riga
Mise en page
Il testo è disposto su 2 colonne
Catch words
Presenti sul verso dell'ultima carta dei fascicoli I-II, IV-VIII, X, XII-XIII, XVII-XIX, XXII, XXVI, della stessa mano e modulo del testo
Script and hands
Script:
Description: Gotica semi-corsiva di più mani. Le principali in inchiostro bruno: A (cc. 1r-80v); B (cc. 81r-88v); C (cc. 89r-108r); D (cc. 119r-149v); E (cc. 151r-158v); F (cc. 159r-172r); G (cc. 173r-189v)
Decoration
Decorato
Date: 1310-1320 (cfr. F.LOLLINI, Miniature nei codici di Giovanni di Marco, in La biblioteca di un medico del Quattrocento. 1998, pp. 97-152)
Decorated initials: Presenza di iniziali ornate
Phytomorphic initials: Presenza di iniziali fifomorfe
Figured initials: Presenza di iniziali figurate a c. 119r
School/Author: La decorazione consiste in una sola iniziale decorata e tre iniziali decorate a motivi vegetali tipici della miniatura bolognese degli inizi del Trecento (cc. 182r, 185r, 188v). Il miniatore dell'unica iniziale figurata con l'immagine di un medico (c. 119r) si avvale dello stesso stile pittorico di Nerio, personalità emergente nel panorama della decorazione libraria bolognese degli anni '10-'20 del Trecento.
Binding
Legatura presente
Date: 1973;
Material of boards : Assi in legno
Material of cover: Coperta in pelle, 435 x 280 mm; specchi della rilegatura del secolo XV, riportati ad intarsio
Decoration of cover: A secco
Metal pieces/Other: borchie, lacci, 5 borchie quadrilobate in ferro sui piatti, 2 bindelle recenti sul piatto ant,2 tenoni recenti sul piatto post, catena in ferro ad anelli ovali, assicurata al margine di piede del piatto post
History of manuscript
Transcription/description of historical information: Il manoscritto appartenne a Giovanni di Marco, come si rileva dagli inventari dei suoi beni (inv. A, n. 25; inv. B, n. 18). A c. 170v è presente inoltre una nota manoscritta: "Ex libris felicis memorie olim clarissimi medici Magistri Johannis Marci de Arimino cuius anima requiescat in pace" Conservato inoltre l'asse anteriore della legatura originaria sulla quale, di mano di Giovanni di Marco, sono scritti autori e titoli delle opere contenute: "Tadei super tegni super Johannicio super librum pronosticorum Albertus bononiensis super de accidenti et morbo idem super terrcio de creticis Dinus super de natura complexione diversa [sic] Galenus de differentiis febrium rasis de animalibus". Note marginali di varie mani fra cui quella di Giovanni di Marco. In inchiostro bruno su un frammento di pergamena della controguardia della legatura precedente, incollato sulla controguardia ant. di restauro, antica segnatura: I° Fila / XXVI° Pluteo / I° in ordine.
Old shelfmarks:
I° Fila / XXVI° Pluteo / I° in ordine

Names linked to external description:
Names in the manuscript or added:
MagisterJohannes Marci de Arimino, citato a 170v


State of preservation and restoration
State of preservation: macchie in numerose carte, in particolare a c. 1; pieghe e inchiostro mobile in diverse carte.
Restoration: Underwent restoration: rifacimento della legatura con cucitura su 4 nervi da parte del Laboratorio della Badia del Monte di Cesena;
Contents
Author
Titles
Titolo identificato: Expositiones super librum Tegni Galeni
Names in the title:
Galenus
Incipit/Explicit
inc. (prologo): Quoniam omne bonum (1r)
expl. (prologo): ingenio libro 70 capitulo primo (1r)
inc. (testo): Tres sunt omnes doctrine et cet. Liber iste dividitur in II partes (1r)
expl. (testo): tumore sicut in guttere bonum (64r)
Author
Names in the manuscript or added:
Magister Tadeus, citato a 65r

Titles
Titolo presente: Glose magistri Tadei super librum pronosticorum
Titolo identificato: Commentum super librum Pronosticorum Hippocratis
Names in the title:
Hippocrates
Incipit/Explicit
inc. (prologo): Amicorum copia dilectabilem (65r)
expl. (prologo): et ceteri philosophi (65r)
inc. (testo): Liber iste dividitur in 2.as partes scilicet prohemialem et executivam (65r)
expl. (testo): sua signa et non in aliis egritudinibus (80v)
Author
Names in the manuscript or added:
Magister Tadeus, citato a 81r

Titles
Titolo presente: Glose magistri Tadei super Johannitium
Titolo identificato: Commentum super Johanniti Isagoge
Names in the title:
Iohannitus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Quoniam compendiosa et lucida brevitate (81r)
expl. (testo): sed tantum valet quantum adequate (108r)
Titles
Titolo identificato: Commentarium in Alpharabi Monita ad docendum
Incipit/Explicit
inc. (testo): Primum autem a magisterio perfecto autem a studio et ingenio esse debet. (109r)
expl. (testo): pro ut dici bonitate aptitudinis (110r)
Titles
Titolo identificato: Commentarium in libri Tegni Galieni
Names in the title:
Galenus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Tres sunt omnes doctrine etc. Queritur cui parti physice supponatur hac scientia (110v)
expl. (testo): videtur signum sumptum a sensibus superflue hic positum (111r)
Titles
Titolo identificato: Tavola riferita al Canone di Avicenna
Names in the title:
Avicenna
Incipit/Explicit
inc. (testo): Scias quod quintus Canonis Avicenne continet duas summas (111r)
expl. (testo): fen XXIJ de egritudinibus (111r)
Note to text
Titles
Titolo presente: Notabilia Boetij
Titolo identificato: Notabilia riferiti ad opere di Boezio
Names in the title:
Boethius
Incipit/Explicit
inc. (testo): Notabilia Boetij (111v)
expl. (testo): nichil est vas eius quod est in ipso (112r)
Titles
Titolo presente: Recipe
Titolo identificato: Ricetta
Incipit/Explicit
inc. (testo): Recipe gallei libra I et frange (112v)
expl. (testo): ad tertium diem (112v)
Titles
Titolo identificato: tavola riferita al De pulsibus di Galeno
Names in the title:
Galenus
Titles
Titolo presente: Almanach
Titolo identificato: Almanacco
Incipit/Explicit
inc. (testo): Almanach coniunctionum mediarum solis et lune in primum ciclum (113v)
expl. (testo): sol ea die fere (114v)
Titles
Titolo identificato: Pronostico
Incipit/Explicit
inc. (testo): In nomine domini. Audivimus hoc pronosticum tempore domini Bonifacii pape VIII (116v)
expl. (testo): circa principium apostolis immediate predictum (116v)
Titles
Titolo identificato: Bolle di Bonifacio VIII
Names in the title:
Bonifacius <papa ; 8.>
Titles
Titolo identificato: Itinerario La voi de Paris à Rome
Incipit/Explicit
inc. (testo): De Paris la citè à Saint mor (117v)
expl. (testo): De Bizole à la bonne cité de Romme la grant VIII m. (117v)
Titles
Titolo identificato: Profezia
Incipit/Explicit
inc. (testo): Et ego papa Clemens predico (117v)
expl. (testo): sunt venturi in die veneris etc (117v)
Author
Names in the manuscript or added:
magister Albertus de Zancharis, citato a 149v

Titles
Titolo presente: Liber de accidenti et morbo
Titolo identificato: Commentarius in libros Galeni de accidenti et morbo
Names in the title:
Galenus
Incipit/Explicit
inc. (testo): In initio huius libri etc. Quia ingenii sanitatis (119r)
expl. (testo): sequentes particulas ab expositiones relinquo (149v)
Author
Names in the manuscript or added:
magister Albertus de Bononia, citato a 158v

Titles
Titolo presente: Rationes super tercio de creticis diebus
Titolo identificato: Super tertium Galeni De criticis diebus
Names in the title:
Galenus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Ego sum narrans et cet. Postquam Galienus in primo libro posuit in narrando (151r)
expl. (testo): epilogat quo ad totum hunc librum (158v)
Titles
Titolo identificato: Commento al primo Canone di Avicenna
Names in the title:
Avicenna
Incipit/Explicit
inc. (testo): Avicenna primo canonis fen I capitulo primo describit (158v)
expl. (testo): enim modo istius doctrine (158v)
Author
Titles
Titolo presente: Malitia complexionis diverse
Titolo identificato: Commentum in librum Galeni de malitia complexionis diverse
Names in the title:
Galenus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Ut videamus alliquater necessitate eorum qui in hoc libro sunt edita (159r)
expl. (testo): ad rationes in oppositum factas ruderi et ideo videatis per vos. Et cet. (165v)
Author
Titles
Titolo identificato: Super de differentis febrium
Incipit/Explicit
inc. (testo): Postquam Galienus in libro de accidenti et morbo (165v)
expl. (testo): sive sit materia sed hoc est sive sit species ethice (170v)
Titles
Titolo identificato: Commentarium in libri Tegni Galieni
Names in the title:
Galenus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Tres sunt omnes doctrine et cet. Secundum commentatore libri sectorum (171r)
expl. (testo): declarans et assignans sanitatem (172v)
Author
Names in the manuscript or added:
173r

Other names
Names in the manuscript or added:
Arnoldus Marchiones, citato a 177v

Titles
Titolo presente: Liber Avicenne de viribus et medicinis
Titolo identificato: De viribus cordis
Names in the title:
Avicenna
Incipit/Explicit
inc. (testo): Creavit deus ex concavitatibus cordis sinistram (173r)
expl. (testo): qui sit benedictus in secula seculorum amen (177v)
Author
Titles
Titolo presente: Liber de sexaginta animalibus
Titolo identificato: De sexaginta animalibus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Verbo Aristotilis et Diascoris in collo leonis (178r)
expl. (testo): cum vino aliter non (181v)
Author
Names in the manuscript or added:
Galienus, citato a 182r

Other names
Titles
Titolo presente: Liber de differentiis febrium
Titolo identificato: De febribus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Differentie febrium que quidem maxime proprie sunt (182r)
expl. (testo): vel digerantur vel utrumque paciantur deo gratias (188v)
Author
Names in the manuscript or added:
Yohannitius, citato a 188v

Titles
Titolo presente: Ysagoge Yoahnnitii ad tengi Galieni
Titolo identificato: Isagoge ad Tegni Galeni
Names in the title:
Galenus
Incipit/Explicit
inc. (testo): Medicina dividitur in duas partes viodelicet in theoriam et praticam (188v)
expl. (testo): verum autem universaliter ut (189v)
Printed
J.M. MUCCIOLI, Catalogus codicum manuscriptorum Malatestianae Caesenatis Bibliothecae, Caesenae, typis Gregorii Blasinii sub signo Palladis, 1780-1784, I, p. 89
R. ZAZZERI, Sui codici e libri a stampa della Biblioteca Malatestiana di Cesena, Cesena, Vignuzzi, 1887, pp. 215-220
G. BAADER, Die BIbliothek des Giovanni Marco da Rimini. Eine quelle zur Medizinischen Bildung im Humanismus, in Studia codicologica, a cura di K. Treu, Berlino, Akademie/Verlag, 1977, pp. 73-75
G. BAADER, Mitteralterliche Medizin im italienische Fruhhumanismus, in Fachprosa/Studien. Beitrage zur mitteralterlichen Wissenshafts und Geistensgeschichte, a cura di G. Keil, Berlino, Schmidt, 1982, p. 229-231
D. FRIOLI, Cesena, Biblioteca Malatestiana, in Catalogo dei manoscritti filosofici nelle biblioteche italiane. IV. Cesena, Fabriano, Firenze, Grottaferrata, Parma, a cura di G. Avarucci [et al.], Firenze, Olschki, 1982, pp. 96-100
A.MANFRON, La biblioteca di un medico del Quattrocento. I codici di Giovanni di Marco da Rimini nella biblioteca Malatestiana, catalogo della mostra a cura di A. Manfron, Cesena, Biblioteca Malatestiana, Torino 1998, scheda pp. 207-209
Reproductions
Microfilm integrale presso la biblioteca (1997)
La biblioteca di un medico del Quattrocento, 1998, figg. 99 (c.139r), 125 (asse anteriore della prima legatura)
Sources
H. DIELS, Die handschriften der antiken Arzten, vol. II, Brlino, Akademie Verlag, 1906, p. 80 P. KIBRE, L. THORNDIKE, A Catalogue of Incipits of Medieval Scientific Writings in Latin, Londra The Mediaeval Academy of America, 1963, coll. 1289, 90, 1267, 1625, 1072, 273, 1688, 429, 856 N.G.SIRAISI, Taddeo Alderotti and his pupils. Two generation of medical learning, Princeton, Princeton University Press, 1981, p. 422
Project
Catalogazione dei manoscritti della Biblioteca Malatestiana
Author of description
Paola Errani
Ultima modifica = last modification
Paola Errani
Type
Scheda di prima mano
Date of creation
24/07/2008
Last modification
24/07/2008
CNMS
CNMS\0000014479
Libraries Details
Biblioteca Malatestiana - Cesena