Viale Castro Pretorio, 105
00185 ROMA
Telefono: +39 06/4989424 +39 06/49210425
Posta Elettronica Certificata (PEC): ic-cu@pec.cultura.gov.it
E-mail del servizio: ic-cu.mol@cultura.gov.it
You are using an outdated browser. Please upgrade your browser to improve your experience.
Membranaceo; fascicoli legati; manca la prima carta; 1456-1500 data stimata; cc. 66; numerazione rec. a matita nel marg. sup. destro; bianca la c. 60v
Identifier
|
CNMD\0000114825
|
Dimensions
|
mm 229 x 168 (c. 1)
|
Decoration
|
Decorato
Initials: Presenza di iniziali semplici
Decorated initials: Presenza di iniziali ornate
Phytomorphic initials: Presenza di iniziali fifomorfe
Note to initials/friezes: a c. 2v iniziale miniata decorata con motivi vegetali; rubriche; notabilia in rosso; spazio bianco per lettere iniziali: cc. 52r, 56r, 59v
|
Binding
|
Legatura presente
Date: 1751-1800;
Origin: La legatura risale al 1768 ca. quando tutti i manoscritti, presenti in S. Marco, furono fatti rilegare dai frati Domenicani (cfr. ULLMAN-STADTER, The Public Library, p. 52)
Material of boards : Assi in cartone
Material of cover: Coperta in pergamena, Coperta in pelle, Coperta in carta, leg. in mezza pelle; piatti in carta dipinta a mano con punte in pergamena
Decoration of cover: Presenza di oro
Note to binding: sul dorso, impressi in oro: titolo in verticale "VITA S. ANTONINI PER FRANC(ISCUM) CASTILIONENSEM" e segnatura attuale "408" incorniciata; cartellino cart. con il n° 123. Cfr. campo 25. 1
|
History of manuscript
|
Transcription/description of historical information: Il manoscritto, vergato da più mani (secondo Bausi il carme "in laudem beati Antonii" alle cc. 61r-66v di Ugolino Verino è autografo; cfr. UGOLINO VERINO, Epigrammi, p. 145), appartenne alla bilbioteca del convento di S. Marco di Firenze. Secondo Cherubini (cfr. AMMANNATI PICCOLOMINI, Lettere, p. 41) il manoscritto contiene la nota di possesso della biblioteca nel margine superiore della carta che contiene la tavola del contenuto: "Iste liber est conventus Sancti Marci de Florentia ordinis fratrum Predicatorum, ad usum fratris Leonardi ser Uberti de Florentia, qui eum scripsit". É possibile che la nota fosse su una guardia iniziale, ora perduta. A c. 60r alla fine del testo il copista scrive: "Fratres recordemini orare pro fratre vestro pro anima salutem eius qui hoc vobis scripsit opusculum et in hoc communi loco posuit". Il manoscritto è presente nell'inventario del 1499-1500 della biblioteca di S. Marco: "Vita beati Antonini archiepiscopi Florentini ordinis predicatorum, et vita sive martyrium beati Antonii ordinis predicatorum per dominum Franciscum Castilionensem canonicum Florentinum, in volumine minori mediocri pulchro rubeo membranis" (cfr. ULLMAN-STADTER, The Public Library, p. 248 n° 1053). Giunse nella Biblioteca Medicea Laurenziana nel 1883, come dimostra il cartellino cartaceo bordato d'azzurro, attaccato sul dorso, con su scritto il numero 123 (cfr. Antico Inventario, n° 123). A c. 50v una mano moderna scrive: "desunt pauca quae supplere potes ex to I maii die 2 in vita eiusdem Sancti Bolland." A c. 1r, nel margine superiore destro è il numero "133" a matita. Una mano rec. annota la segnatura attuale nel contropiatto anteriore.
Old shelfmarks:
In bancho XXXII ex parte occidentis (Segnatura non presente sul manoscritto; cfr. ULLMAN-STADTER, The Public Library, p. 246)
Names linked to external description:
*Convento di *San *Marco < Firenze >
, possessore
|
Author
|
Names in the manuscript or added:
Franciscus Castilionensis presbiter Florentinus, citato a c. 2v e 27v
|
Titles
|
Titolo presente: Vita beati Antonii cognomento Antonini de Florentia ordinis Predicatorum archiepiscopi Florentini composita per Franciscum Castilionensem presbiterum Florentinum (c. 2v)
Note: il titolo è ripetuto a c. 27v e a c. 1v dove c'è la rubrica per il prologo Titolo identificato: Vita s. Antonini
Note: cfr. Acta Sanctorum, Maii, I, pp. 313-325 Names in the title:
Antonino <santo>
|
Incipit/Explicit
|
inc. (prologo): Nonnullis rebus saepe numero annexa est quaedam (c. 1v)
expl. (prologo): artificio praestant exornationem tantarum laudum amplitudinemque reliquam (c. 2r)
inc. (lettera di dedica): laborum ac corporis passionum merito sibi vindicare (c. 1r)
Note: Segue: "Vale" expl. (lettera di dedica): orationes suffragiaque sanctorum fratrum impetranda patrocinari postulo (c. 1r)
Note: Segue: "Vale" inc. (testo): Antonius Florentina urbe oriundus, honestissimis parentibus, patre (c. 2v)
expl. (testo): Quem sit res exitum habitura incertum est (c. 27v)
|
Titles
|
Titolo presente: Epitaphion eiusdem (c. 27v)
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Hic est ille tuus pastor Florentia (c. 27v)
expl. (testo): Qui scripsit quicquid littera sacra docet (c. 27v)
|
Author
|
Names in the manuscript or added:
frater Leonardus ser Uberti, citato a c. 28r
|
Titles
|
Titolo presente: Additiones quaedam de vita et miraculis beati Antonii Florentini ordinis fratrum Predicatorum archiepiscopi Florentini facte per fratrem Leonardum ser Uberti de Florentia dicti ordinis Predicatorum (c. 28r)
Titolo identificato: Additiones
Note: cfr. Acta Sanctorum, Maii, I, pp. 326-334 Names in the title:
Antonino <santo>
|
Incipit/Explicit
|
inc. (prologo): Scitote quoniam mirificavit dominus sanctum suum (c. 28r)
expl. (prologo): ego pro omni errato veniam humiliter postulo (c. 30r)
inc. (testo): Beatus igitur Antonius Florentina urbe oriundus patrem (c. 30r)
expl. (testo): de Adimaribus et multis aliis fratribus, meque (c. 50v)
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): cura et sollicitudo pertinet hanc rem negligunt (c. 51r)
Note: Segue: "Vale" expl. (testo): tua sapientia tuaque gravissimo iudicio dignum est (c. 51v)
Note: Segue: "Vale" |
Observations
|
Potrebbe essere il prologo al Martyrium Antonianum che segue.
|
Author
|
Names in the manuscript or added:
Franciscus, citato a c. 52r
|
Titles
|
Titolo presente: Antonianum martyrium a prefato domino Francisco editum (c. 52r)
Titolo presente: Dicta de martyrio fratris Antonii et eius commendationes (c. 60r)
Names in the title:
Antonio da Rivalta
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Eo tempore quo sanctissimo vir frater Antonius (c. 52r)
Note: Segue: "Amen" expl. (testo): omnium bonorum ac sapientum iudicio dicendum erit (c. 55v)
Note: Segue: "Amen" |
Observations
|
La fonte è citata da Bausi (cfr. BAUSI, Francesco da Castiglione, p. 114): G. A. ORSI, Dissertatio apologetica pro sanctarum Perpetuae, Felicitatis et sociorum martyrum orthodoxia, Firenze, Paperini, 1728. Il martirio è di s. Antonio da Rivalta, fuggito dal convento di S. Marco verso Tunisi.
|
Titles
|
Titolo elaborato: Lettere
|
Incipit/Explicit
|
inc. (primo testo): [A]ntonianum martyrium quod misisti ad me, magna dulcedine (c. 56r)
Note: Segue: "Bene vale. Romae die XXV Ianuarii anno salutis MCCCCLXVIIII expl. (primo testo): nos praestemus Deo quod possumus (c. 56v)
Note: Segue: "Bene vale. Romae die XXV Ianuarii anno salutis MCCCCLXVIIII inc. (ultimo testo): Commendat novum beati fratris Antonii martyrium novi martiris (c. 59v)
Note: Segue: "Vale foelix. Aretii die VII Aprilis MCCCCLXVIIII° Deo gratias" expl. (ultimo testo): tenebrarum caligine veritatis lumen pectoribus christianis infundat (c. 60r)
Note: Segue: "Vale foelix. Aretii die VII Aprilis MCCCCLXVIIII° Deo gratias" |
Observations
|
Sal.: "Iacobus cardinalis sancti Crisogoni Francisco suo Castilionensi presbitero canonico Florentino, salutem plurimam dicit" (c. 55v).
Sal.: "Hieronymus abbas sancte Florae Aretinae Francisco suo Castilionensi presbitero atque canonico Florentino salutem plurimam dicit" (c. 59v). Queste lettere fanno corpo unico con il Martyrium Antonianum. Si tratta nell'ordine, dell'epistola del cardinale di Pavia Jacopo Ammannati Piccolomini a Francesco da Castiglione (cc. 55v-56v), replica del Castiglione (cc. 56v-59v), epistola di Girolamo Aliotti, abate di S. Fiora (Arezzo) a Francesco da Castiglione (cc. 59v-60r). La prima lettera è pubblicata in I. AMMANNATI PICCOLIMINI, Lettere, pp. 1227-29. |
Author
|
Names in the manuscript or added:
Ugolinus Verinus, citato a c. 61r
|
Titles
|
Titolo presente: Ugolini Verini carmen in laudem beati Antoni episcopi Florentini ad fratres et conventui S. Marci ordinis Predicatorum s. Dominici (c. 61r)
Names in the title:
Antonino <santo>
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Antonii dum gesta volo pastoris emisti (c. 61r)
expl. (testo): Gloria par merito sancto debetur utrique (c. 66v)
|
Unpublished
|
Index manuscriptorum Bibliothecae FF. Ordinis Praedicatorum Florentiae ad Sanctum Marcum, anno Domini MDCCLXVIII (Biblioteca Medicea Laurenziana, San Marco 945), p. 165; Antico Inventario S. Marco Mss. Ediz. Rari Stampati Manoscritti. Inventario dei codici mss. di S. Marco consegnati nel 1883 dal Comm. Cesare Donati direttore delle RR. Gallerie (Firenze, Biblioteca Medicea Laurenziana, A 46), n° 123
|
Printed
|
S. ORLANDI O. P., Bibliografia antoniniana, Città del Vaticano, Tipografia Poliglotta Vaticana, 1961, p. 12 n° 3; B. L. ULLMAN-PH. STADTER, The Public Library of Renaissance Florence. Niccolò Niccoli, Cosimo de' Medici and the Library of San Marco, Padova, Antenore, 1972 (Medioevo e Umanesimo, 10), p. 248 n° 1053; P. O. KRISTELLER, Iter italicum, I-VI, London-Leiden 1963-1992, I, 1963, pp. 76-77; R. FUBINI, Papato e storiografia nel Quattrocento. Storia, biografia e propaganda di un recente studio, "Studi Medievali", s. III, A. XVIII, fasc. 1 (1977), pp. 321-351, in part. p. 338 n. 38; P. CHERUBINI, Giacomo Ammannati Piccolomini. Libri, biblioteca e umanisti, in Scrittura biblioteche e stampa a Roma nel Quattrocento. Atti del 2° seminario 6-8 maggio 1982, a cura di M. MIGLIO e con la collaborazione di P. Farenga e A. Modigliani, Scuola Vaticana di Paleografia, Diplomatica e Archivistica, Città del Vaticano, 1983 (Littera Antiqua 3), pp. 175-256, in part. p. 192; T. KAEPPELI O. P., Scriptores Ordinis Praedicatorum Medii Aevi, III, Romae, ad S. Sabinae, 1980, p. 87; F. BAUSI, Francesco da Castiglione tra Umanesimo e teologia, "Interpres", 11 (1991), pp. 112-181, in part. pp. 130 n. 53, 131 n. 56; J. HANKINS, The Myth of the Platonic Academy of Florence, "Renaissance Quarterly" 46 (1991), pp. 429-475, in part. p. 465; I. AMMANNATI PICCOLOMINI, Lettere (1444-1479), a cura di P. CHERUBINI, I-II, Roma, Ministero per i beni culturali e ambientali, Uffiicio centrale per i beni archivistici, 1997 (Pubblicazioni degli Archivi di Stato. Fonti 25), pp. 41. 109, 1227-29 citato come "Fi7"; U. VERINO, Epigrammi, a cura di FRANCESCO BAUSI, Messina, Sicania, 1998 (Studi e Testi, 5-6), pp. 145, 437
|
Reproductions
|
Riproduzione conservata nella Biblioteca Medicea Laurenziana: microfilm positivo e negativo (1966)
|
Sources
|
Acta Sanctorum, Maii, collecta digesta illustrata a GODEFRIDO HENSCHENIO et DANIELE PAPEBROCHIO, Antverpiae, apud M. Cnobarum, 1680;
I. AMMANNATI PICCOLOMINI, Lettere (1444-1479), a cura di P. CHERUBINI, I-II, Roma, Ministero per i beni culturali e ambientali, Uffiicio centrale per i beni archivistici, 1997 (Pubblicazioni degli Archivi di Stato. Fonti 25), 1227-1229 citato come "Fi7"
|
Project
|
Manoscritti Biblioteca Medicea Laurenziana
|
Author of description
|
Gianna Rao
|
Ultima modifica = last modification
|
Lucia Negrini
|
Type
|
Scheda di prima mano
|
Date of creation
|
08/11/2009
|
Last modification
|
07/04/2016
|
CNMS
|
CNMS\0000064323
|
Viale Castro Pretorio, 105
00185 ROMA
Telefono: +39 06/4989424 +39 06/49210425
Posta Elettronica Certificata (PEC): ic-cu@pec.cultura.gov.it
E-mail del servizio: ic-cu.mol@cultura.gov.it
Via del Collegio Romano, 27
00186 Roma
Numero Verde: 800 99 11 99
URP: +39 06/6723 2101 - 2022 - 2970
Centralino MIC: +39 06/67231