Viale Castro Pretorio, 105
00185 ROMA
Telefono: +39 06/4989424 +39 06/49210425
Posta Elettronica Certificata (PEC): ic-cu@pec.cultura.gov.it
E-mail del servizio: ic-cu.mol@cultura.gov.it
Stai utilizzando un browser obsoleto. Per favore aggiorna il tuo browser per migliorare la tua esperienza.
Cartaceo, guardie miste: cc. II, III: cart. antiche; cc. I, IV' e 166-168 (= cc. I'-III'): cart. moderne; fascicoli legati; 1451-1500 data stimata; cc. III + 164 + IV; numerazione antica a penna, con ripetizione della n. 20, con omissione del n. 70 e ripetizione del n. 71; numerazione meccanica che giunge fino a 165 per salto del n. 75; cc. bianche (vedi campo "Osservazioni")
Identificatore
|
CNMD\0000160915
|
Dimensioni
|
mm 218 x 160 (c. 115r)
|
Filigrane
|
Filigrane avvicinabili ai tipi Briquet 7919, 3404, 816, 2584 e 1178
|
Fascicolazione
|
1-2.10 (cc. 1-20); 3.8 (cc. 21-28); 4.4 (cc. 29-32); 5.12 (cc. 33-44); 6-8.10 (cc. 45-74); 9.2 (cc. 76-77); 10-12.10 (cc. 78-107); 13.4 (cc. 108-111); 14-15.10 (cc. 112-131); 16.6 (cc. 132-137); 17.10 (cc. 138-147); 18.6 (cc. 148-153); 19.10 (cc. 154-163); 20.2 (cc. 164-165): a queste due carte sono state incollate una carta singola e un bifolio con funzione di guardia, entrambi moderni (la numerazione meccanica è estesa anche a queste ultime tre carte di guardia, numerate 166-168)
|
Segnatura dei fascicoli
|
numerazione a registro
|
Rigatura
|
giustificazione per piegatura
|
Specchio di scrittura
|
150x113 mm (115r)
|
Righe
|
ll. 21
|
Disposizione del testo
|
a piena pagina
|
Richiami
|
orizzontali, al centro del margine inferiore
|
Scrittura e mani
|
Scrittura:
Descrizione: Lettera bastarda di una sola mano
|
Decorazione
|
Decorato
Iniziali: Presenza di iniziali semplici
Iniziali ornate: Presenza di iniziali ornate
Iniziali fitomorfe: Presenza di iniziali fifomorfe
Note alle iniziali/fregi: a penna; rare maniculae
Altri elementi:
Disegni: Presenza di disegni a c. 30r-31r: disegni di alambicchi e altri strumenti alchemici, simboli degli elementi e dei processi alchemici; 32r: arbor philosophicalis; 87r-v: strumenti alchemici
Note ad altri elementi: A penna
Scuola/Autore: L'apparato figurativo è da attribuirsi al copista del ms.
|
Legatura
|
Legatura presente
Datazione: ;
Materia delle assi o dei quadranti: Assi in cartone
Materia della coperta: Coperta in carta, con dorso liscio e cantonali in pergamena
|
Storia del manoscritto
|
Trascrizione/descrizione di elementi storici: A c. I, indice di mano del sec. XVI; a c. II, indice di mano di Vincenzo Volpi (custode della Biblioteca Riccardiana nel 25 ottobre 1819).
La segnatura Lami N.III.11 si trova segnalata a c. Ir.
Antiche segnature:
N.III.11
|
Stato di conservazione e restauro
|
Restauro: Ha subito interventi di restauro: recente (1844, Garinei; 1947, Carabini);
|
Osservazioni
|
bianche le cc. 18v, 19, 20, 32v, 48v, 49, 76, 109v, 110, 135v, 136, 150-152, 165-167
|
Titoli
|
Titolo presente: Rosarius minor (c. 1r)
Titolo identificato: Rosarius minor
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 401 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Descendi in hortum meum ut viderem plantas. (c. 1r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit hic liber Rosarii minor". expl. (testo): Plus quam aurum male est digesta et tincta. (c. 18r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit hic liber Rosarii minor". |
Autore
|
Nomi sul manoscritto o aggiunti:
Arnaldus de Villanova, citato a c. 21r
|
Titoli
|
Titolo presente: Testamentum (c. 21r)
Titolo identificato: Novum Testamentum
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 486 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Ego Arnaldus de Villanova incipio istum librum in nomine. (c. 21r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit Testamentum Arnaldi de Vila Nova". expl. (testo): Quod sit lapis completus preciosus et de puro solo naturali. (c. 29v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit Testamentum Arnaldi de Vila Nova". |
Titoli
|
Titolo elaborato: Ricetta per l'acqua filosofale
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Che fermento d'oro sic oro e fermento d'argento sic argento. (c. 33r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Renaldo de Vila Nova". expl. (testo): In 7 volte partirà la detta aqua zoè in 7 parti. (c. 33v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Renaldo de Vila Nova". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Questiones (c. 34r)
Titolo identificato: Quaestiones
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1110 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Primo queritur si composicio lapidis. (c. 34r)
Note: Incipiunt quaestiones tam essentiales quam accidentales magistri Arnoldi de Nova Vila de composicione lapidis. expl. (testo): Sunt declarate que quantum sunt declaratione totius artis. (c. 40v)
Note: Incipiunt quaestiones tam essentiales quam accidentales magistri Arnoldi de Nova Vila de composicione lapidis. |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Epistola accurtationis (c. 41r)
Titolo identificato: Ars magica
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1331 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Recipe nigrum nigrius nigrior. (c. 41r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit epistola acurtationis lapidis benedicti Magistri Raymundi de insula Maioricarum". Tanto nell'incipit che nell'explicit "Raymundus" è corretto su "Raynaldus". expl. (testo): Ergo ex eo intentum comandare Deum. (c. 44v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit epistola acurtationis lapidis benedicti Magistri Raymundi de insula Maioricarum". Tanto nell'incipit che nell'explicit "Raymundus" è corretto su "Raynaldus". |
Autore
|
Nomi sul manoscritto o aggiunti:
Raymundus, citato a c. 45r
|
Titoli
|
Titolo presente: Epistola accurtationis (c. 45r)
Titolo identificato: Epistola accurtationis
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 296 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Cum ego Raymundus de insula Maioricarum. (c. 45r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit epistola accurtationis clarissimi Raymundi philosophi". expl. (testo): Vigitabilia teneas tibi hoc secretum revelabo. (c. 48r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit epistola accurtationis clarissimi Raymundi philosophi". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Epistola super operationem lapidis philosophorum (c. 59r)
Titolo identificato: Tabula smaragdina
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1691 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Verum sine mendacio certum verissimum. (c. 59r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit epistola Hermetis super operationem lapidis philosophorum". expl. (testo): Et fugiet at te omnis tenebras et obscuritas et cetera. (c. 59r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit epistola Hermetis super operationem lapidis philosophorum". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Compendium in arte magica (c. 50r)
Titolo identificato: Ars Magica (Introduzione)
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 728 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Incipit compendium artis magice. (c. 50r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit compendium magistri Raimundi Lulii philosophi de insula Maioricarum in arte magica quo ad compositionem lapidem philosophorum". expl. (testo): Et de Sole inceratur cum salo Martis vel Veneris et cetera. (c. 58v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit compendium magistri Raimundi Lulii philosophi de insula Maioricarum in arte magica quo ad compositionem lapidem philosophorum". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Expositio super epistolam Hermetis (c. 59v)
Titolo identificato: Commentario a Hermes, Tabula smaragdina
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 418 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Dicit ergo philosophus verum sine mendacio. (c. 59v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Expositio Ortulani super epistolam Hermetis". expl. (testo): Et hoc predicta sufficiant ad compositionem meam lapidis philosophorum. (c. 65v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Expositio Ortulani super epistolam Hermetis". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Liber Ortulani (c. 66r)
Titolo identificato: Commentario a Hermes, Tabula smaragdina
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 456 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Dixit philosophus: Accipe ergo lapidem. (c. 65v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Liber Ortulani". expl. (testo): Aqua vero que nunc sic distillata fuit nihilo valet. (c. 70v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Liber Ortulani". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo identificato: De lapide et oleo philosophorum
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1470 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Si vis facere aquam vitem ad vitam hominis conservandam. (c. 70v)
Note: rubrica in testa all'incipit: " Hic docet facere elixir per vita humana conservanda". expl. (testo): A sua nutrice propria suffiare tam corusionem aperit. (c. 72v)
Note: rubrica in testa all'incipit: " Hic docet facere elixir per vita humana conservanda". |
Titoli
|
Titolo presente: Operatio et immissio lapidis albi trium substantiarum (c. 73r)
Titolo identificato: Operatio et immissio lapidis albi trium substantiarum
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1327 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Recipe lapidem album et ipsum totum in aquam. (c. 73r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit operatio et immissio lapidis albi trium subsantiarum". expl. (testo): Una pars cadit super LXX mercurii. (c. 74r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit operatio et immissio lapidis albi trium subsantiarum". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Semita recta (c. 78r)
Titolo identificato: Semita recta (Introduzione)
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1002 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Cum igitur multas regiones multasque provincias. (c. 78r)
expl. (testo): Qui est benedictus in secula seculorum. Amen. (c. 110r)
|
Titoli
|
Titolo presente: Palmarum Philosophiae (c. 112r)
Titolo identificato: Palmarum Philosophiae
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 167 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Aurum est preciosius metallorum. (c. 112r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Abreviatus liber qui intitulatur Palmarum Philosophiae". expl. (testo): Sit benedictus in secula laudatum et exaltatum. (c. 125v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Abreviatus liber qui intitulatur Palmarum Philosophiae". |
Autore
|
Nomi sul manoscritto o aggiunti:
Nicolaus Anglicus, citato a c. 126r
|
Titoli
|
Titolo identificato: Alchimia
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 490 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Ego Nicolaus Anglicus volo propalare et manifestare. (c. 126r)
expl. (testo): Album et rubeum vel corpus et spiritus. (c. 131r)
|
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Practica theorice (c. 131v)
Titolo identificato: Commentario a Hermes, Tabula smaragdina
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 456 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Dixit philosophus: Accipe ergo lapidem. (c. 130v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit practica theorice". expl. (testo): Rainaldus et nos allii clare monstravimus. (c. 132r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit practica theorice". |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Liber trium verborum (c. 133r)
Titolo identificato: Liber trium verborum
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1327 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Recipe lapidis preciosi quod est corpus aureum. (c. 133r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Hic est liber trium verborum Hermetis. expl. (testo): Ad sanitatem et bene staturo laudetur Deus. (c. 136r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Hic est liber trium verborum Hermetis. |
Autore
|
|
Titoli
|
Titolo presente: Specculum seccretorum (c. 138r)
Titolo identificato: Speculum secretorum
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 47 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Ad instructionem multorum tractantium circa artem. (c. 138r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit tractatus Roggerii Bacconi Anglici de ordine fratrum Minorum qui Specculum seccretorum intitulatus est. In nomine Domini mei Ihesu Christi". expl. (testo): Sub maximo compendio prope penuriam verborum. (c. 144r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit tractatus Roggerii Bacconi Anglici de ordine fratrum Minorum qui Specculum seccretorum intitulatus est. In nomine Domini mei Ihesu Christi". |
Autore
|
Nomi sul manoscritto o aggiunti:
Roggerius Bacconis, citato a c. 144v
|
Titoli
|
Titolo presente: Liber claritatis (c. 144v)
Titolo identificato: Liber claritatis
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 378 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): De libro claritatis totius artis alchimie. (c. 144v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Roggerii Bacconis liber claritatis". expl. (testo): Et est finis claritatis totius artis alkimie. (c. 150v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Roggerii Bacconis liber claritatis". |
Titoli
|
Titolo identificato: De lapide philosophorum
Note: Cfr. A catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, 1080 |
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Practicha Hermetis philosophi pulcrissima in principio medio. (c. 154v)
expl. (testo): In occulto eius quod manifestaverunt nobis. (c. 165v)
|
Titoli
|
Titolo presente: Operatio et divisio lapidis rubei animalis (c. 74r)
|
Incipit/Explicit
|
inc. (testo): Ad libitum recipe quod extrahitur anima. (c. 74r)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit operatio et divisio lapidis rubei animalis". expl. (testo): Et etiam reservet ussui quousque dixero tibi. (c. 75v)
Note: rubrica in testa all'incipit: "Incipit operatio et divisio lapidis rubei animalis". |
A stampa
|
J. LAMI, Catalogus codicum manuscriptorum qui in bibliotheca Riccardiana adservantur, Liburni, ex Typographio Antonii Sanctinii et sociorum, 1756, p. 13;
Inventario e stima della Libreria Riccardi. Manoscritti ed edizioni del secolo XV, [riproduzione fotografica], Firenze, s.n.t., 1810, p. 12;
A. LOPEZ, Descriptio Codicum Franciscanorum Bibliothecae Riccardianae Florentinae, estr. da Archivium Franciscanorum historicum, Firenze, a. 2, 1909, pp. 319-320;
T. LYNN, Same alchemical manuscripts at Bologna and Florence, estr. da Ambix, V, Nos. 3-4, 1956, pp. 107-109;
H. SILVESTRE, rec. a T. Lynn, Sane alchemical manuscripts at Bologna and Florence, (estr. da Ambix, V, Nos. 3-4, 1956), in "Scriptorium", XI, 1957, p. 169;
A Catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, London, The medieval Academy of America, 1963, pp. 167, 296, 401, 418, 456, 490, 728, 733, 1080, 1110, 1327, 1331, 1470.
|
Riproduzioni
|
su microfilm in bianco e nero (1961: positivo e negativo)
|
Fonti
|
A Catalogue of Incipits of medieval scientific writings in latin, a cura di L. THORNDIKE e P. KIBRE, London, The medieval Academy of America, 1963, pp. 47, 167, 296, 378, 401, 418, 456, 486, 490, 728, 733, 1002, 1080, 1110, 1327, 1331, 1470, 1691
|
Progetto
|
Censimento dei manoscritti della Biblioteca Riccardiana, Firenze
|
Autore della scheda
|
Giovanna Lazzi
|
Ultima modifica
|
Giovanna Lazzi
|
Tipologia
|
Scheda di prima mano (scheda a cura di Diletta Nardi)
|
Data di creazione
|
22/02/2010
|
Ultima modifica
|
22/02/2010
|
CNMS
|
CNMS\0000107072
|
Biblioteche | Dettaglio |
---|---|
Biblioteca Riccardiana - Firenze
|
Viale Castro Pretorio, 105
00185 ROMA
Telefono: +39 06/4989424 +39 06/49210425
Posta Elettronica Certificata (PEC): ic-cu@pec.cultura.gov.it
E-mail del servizio: ic-cu.mol@cultura.gov.it
Via del Collegio Romano, 27
00186 Roma
Numero Verde: 800 99 11 99
URP: +39 06/6723 2101 - 2022 - 2970
Centralino MIC: +39 06/67231